1:30 – środek nocy. Przy prostym, drewnianym schronisku szykujemy się na wyprawę do krateru wulkanu Ijen.

Drobny, ciemnoskóry przewodnik odziany w kurtkę przeciwwiatrową i kalosze wręcza nam maski z filtrami powietrza. Akcesoria z krajobrazu post-nuklearnego przyprawiają o lekką palpitację serca. Kierownik wyprawy próbuje ratować sytuację:

– Nie ma, co się przejmować! To tylko na wypadek, gdybyście nie mogli oddychać.

Od razu lepiej.

Trzykilometrową trasę na szczyt wulkanu, widzimy jedynie w wąziutkich snopach światła padających z przytwierdzonych do czół latarek. Cokolwiek otacza nas dokoła, spowite jest w nieprzeniknionych ciemnościach. Mrok igra z wyobraźnią. Niewinne za dnia dźwięki teraz są powodem nerwowego rozglądania się i przyspieszonego kroku. Ciemność nie sprzyja konwersacji. Wraz z brakiem bodźców wizualnych, brakuje tematów. Całą uwagę za to koncentrujemy na śledzeniu cienkich paseczków światła, które prowadzą nasze stopy po żwirowej ścieżce. Raz na jakiś czas słychać głuchy odgłos upadku i stłumione przekleństwa tego, kto nie koncentrował się wystarczająco mocno.

Dwie godziny później stoimy na szczycie wulkanu Ijen. Przynajmniej tak twierdzą nasi przewodnicy. Panujące ciemności nie pozwalają zweryfikować faktów. Snujący się w chłodnym powietrzu zapach siarki zdaje się jednak potwierdzać ich słowa.

Wschód słońca – powód naszej wyprawy – dopiero za dwie godziny. Wizja spędzenia ich w mrocznej bezczynności nie jawi się atrakcyjnie. No i o co chodzi z maskami? Siarkę rzeczywiście czuć, ale maski to chyba niewielka przesada. Rozważania przerywa wyłaniający się z ciemności kierownik wyprawy.

– Jeśli odpoczęliście to możemy ruszać dalej.

Dalej? Intrygujący obrót wydarzeń prowadzi nas na niewidzialną w czerni nocy krawędź krateru. Dani – ten sam, drobny przewodnik, który obdarował nas maskami, łapie mnie za rękę i prowadzi w dół. Po omacku wyczuwam pod palcami ostre skały wulkanu. Niestabilne kamienie osuwające się spod stóp wzbijają w powietrze tumany siarczanego pyłu, który zaczyna poważnie drażnić gardło i oczy. Maska zakładana na porytą smugami łez twarz przynosi natychmiastową ulgę. W dole przed nami, zimnym fioletem i błękitem zaczynają łyskać ognie płonących siarczanych oparów. Noga za nogą zbliżamy się do dna krateru i trującego widowiska, które urzeka hipnotyzującymi barwami.

W nikłych światłach latarek, pomiędzy płomieniami i gęstymi kłębami siarczanego dymu, poruszają się ciemne sylwetki wydobywaczy siarki. Zgięte w pół postaci długimi metalowymi drągami obłupują strumienie zaschniętego minerału. Szczelnie okrywając szalami twarze przed gryzącymi oparami, ładują jego złoto-pomarańczowe bryły w wiklinowe, połączone drągiem kosze. Dziewięćdziesiąt kilogramów surowca wyjdzie na ich barkach tą samą drogą, którą przyszliśmy. Stromą, nierówną, niebezpieczną i niknącą w ciemnościach. Dwa dzienne kursy przyniosą około 200.000 rupii – małą fortunę, która pozwoli zapewnić byt rodzinie. Dani – dziś nasz przewodnik – dostanie tyle samo za prowadzenie naszej wyprawy. Drugie tyle dostanie w napiwku. Jutro, powróci do łamiącej krzyż pracy w kopalni.

Wschód słońca zastaje nas w dolinie krateru. Ciepłe promienie kładą się złotymi nićmi na surowych, popielatych ścianach wulkanu. Dani wskazuje coś pomiędzy kłębami siarki. Zza ich szaro-żółtych chmur przebłyskuje niewypowiedzianie piękny szmaragd jeziora – jak zjawiskowy, tak śmiertelnie niebezpieczny – wypełniony kwasem.

Piekielnie cudne miejsce.